[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.107Quos Deus coniuxit, homo nec separet. których Bóg poÅ‚Ä…czyÅ‚,czÅ‚owiek niech nie rozdziela.108Jurgiepierz Jöran Persson (ok.1530 1568), syn kaznodziei,studiowaÅ‚ w Wittenberdze.Od 1552 r.w kancelarii Gustawa Wazy.Pózniejsekretarz Eryka XIV, a kiedy ten objÄ…Å‚ rzÄ…dy w Szwecji, Persson zostaÅ‚najwyższym prokuratorem, faktycznie prawÄ… rÄ™kÄ… Eryka XIV.O jrego roliw wypadkach majowych 1567 r.109Dwie pannie (liczba podwójna) dwie panny.110Gripsolm wÅ‚aÅ›ciwie Gripsholm, wyspa na jeziorze Mälar, na niejzamek wzniesiony przez Gustawa WazÄ™.111Tornefunt może Tynneslö zamek nad jez.Mälar.112Strängnes miasto w Södermanlandzie, Siedziba biskupstwa z XIIwieku.113Eskielstum wÅ‚aÅ›ciwie Eskilstuna, siedziba biskupstwa z XII wieku.114Westrasz wÅ‚aÅ›ciwie Västeras, miasto w Västmanlandzie.115Helskielstune Eskilstuny, zob.przypis 113.116Wraz z KatarzynÄ… JagiellonkÄ… przybyli do Skandynawii nie tylkoPolacy, a także WÅ‚osi, wszak matka Katarzyny, królowa Bona, byÅ‚aksiężniczkÄ… wÅ‚oskÄ….117Herbru Örebro, miasto w Å›rodkowej Szwecji.Zamek zbudowano tujuż w XII wieku.118Izabella (1564 1566) najstarsza córka Jana ks.finlandzkiego iKatarzyny Jagiellonki.119DWU gmachu (liczba podwójna) dwóch gmachów czylipomieszczeÅ„ mieszkalnych. 120Zygmunt III (20 czerwca 1566 30 kwietnia 1632) od 1587 r.królpolski oraz król Szwecji w latach 1592 1599.Syn Jana i KatarzynyJagiellonki.121Pro tribunali (Å‚ac.) przed sÄ…d.122Peder Carlsson sekretarz królewski, ksiÄ…dz w Kalmarze, pózniejSuperintendent (godność w koÅ›ciele protestanckim) Smalandu.123Jurperz Jöran Persson, zob.przypis 108.124Master Jachym mistrz Joachim, brak danych o nim.125Komorna rada królewska rada zbierajÄ…ca siÄ™ w wÄ…skim gronie wkomorze królewskiej i prowadzÄ…ca poufne rozmowy.126Jako książę jako ksiÄ™cia.127Chodzi tu o pożyczkÄ™ 120000 talarów, jakiej udzieliÅ‚ Jan, książęfinlandzki swemu szwagrowi Zygmuntowi Augustowi królowipolskiemu.128Eryk poprzednio zezwoliÅ‚ Janowi na korzystanie z kilku pomieszczeÅ„w Gripsholmie.129Iwan IV Grozny, zob.przypis 83.130ZÅ‚otych zÅ‚otych polskich.ZÅ‚oty polski = 30 groszy.ByÅ‚a tojednostka obrachunkowa, zÅ‚otego nie wybijano.131Ad deliberandum (Å‚ac.) pod rozwagÄ™, do przemyÅ›lenia.132Nie z pewnÄ… rzeczÄ… nie powziÄ…wszy decyzji.133Upsalm Uppsala.134Byli to Svante Sture i jego dwaj synowie: Nils i Eryk oraz AbrahamStenbock, Ivar Ivarsson, Dionizy Berreus.Nazwisko siódmego nie znane.136Sten Eriksson Leijonhufvud (zm.1568), szwagier Gustawa Wazy, wujEryka XIV i Jana III, uratowaÅ‚ siÄ™ wówczas.136Jurgieswend wÅ‚aÅ›ciwie Svante Sture (1517 1567), w czasiepowstania Nilsa Dacke w 1542 r.zaproponowano mu koronÄ™, lecz odmówiÅ‚;radca królewski od 1541 r.marszaÅ‚ek, a w latach 1562 1564 gubernatorEstonii.Zamordowany przez Eryka XIV 24 maja 1567 r.Zob.teżkomentarz s.94.137Primas regni (Å‚ac.) pierwsza osoba w królestwie.138Pomorczyk jakaÅ› osoba z Pomorza, bliżej nie znana.139Milles-Turro, wÅ‚aÅ›ciwie Nils Sture Svantesson, czyli syn Svantego.PosÅ‚owaÅ‚ w 1561 r.do Anglii, a w 1566 r.do Lotaryngii.W obydwuwypadkach chodziÅ‚o o wyszukanie żony dla Eryka XIV i zawarcie ewentualnego kontraktu Å›lubnego.Poselstwa tebyÅ‚y bezowocne.Nils Sture zostaÅ‚ zamordowany również 24 maja 1567 r.140Chodzi tu zapewne o Erika Sture Svantessona, czyli syna Svantego,również zamordowanego 24 maja 1567 r.W Polsce byÅ‚ on wraz z Janem ks.finlandzkim jako 16-letni mÅ‚odzieniec.Eryk byÅ‚ mÅ‚odszym bratem Nilsa.141Cecidit corona capitis nostri (Å‚ac.) spadÅ‚a korona z naszej gÅ‚owy.142Fryderyk II, król duÅ„ski, zob.przypis 31.143Dionizyjus Frankus wÅ‚aÅ›ciwie Dionizy Beurreus, nauczyciel ErykaXIV, Francuz.144Heriwer Iwersun wÅ‚aÅ›ciwie Ivan Ivarsson, magnat szwedzki,zamieszany w rzekomy spisek rodziny Sture przeciw Erykowi.Zamordowany w maju 1567 roku.145Swarcezyja wÅ‚aÅ›ciwie Svartsjö zamek renesansowy Eryka XIVpod Sztokholmem.146Krajem rzÄ…dziÅ‚a rada pod kierownictwem Stena ErikssonaLeijonhufvuda, który szczęśliwie uratowaÅ‚ siÄ™ 24 maja 1567 r.147Szwecja znajdowaÅ‚a siÄ™ wówczas w stanie wojny z DaniÄ…, PolskÄ… iLubekÄ….148Wenthalm wÅ‚aÅ›ciwie Väntholm miasteczko niedalekoSztokholmu.149Swarcz Svartsjö, zob.przypis 145.150Gustaw Waza, zob.przypis 19.151Marcin Luter (1483 1546), twórca nowego wyznaniaewangelickiego, które przyjÄ™to też w Szwecji za Gustawa Wazy.152Filip Melanchton (1497 1560), zwolennik Lutra i współtwórcanowego wyznania.153A generaliter (Å‚ac.) ogólnie.154Karol IX sudermaÅ„ski, brat Jana III.W 1568 r.wraz z Janem obaliÅ‚Eryka XIV.Zob.przypis 37.155Vasalicium podlegÅ‚oÅ›ci.156KarzeÅ‚ Karol IX, zob.przypis 37.157Karol (IX) miaÅ‚ wówczas 17 lat.158Karol Mornensis, Klaudyjus Dugarda, dworzanie Eryka XIV, bliżejnie znani.159Krzysztof Andrzejowy, Jakub Baga, Andrzej Olauszowy, jeÅ„cyszwedzcy w Danii, bliżej nie znani.160Fryderyk II, zob.przypis 31. 161Eryk XIV pomimo choroby psychicznej byÅ‚ niezwykle utalentowany.W wiÄ™zieniu Gripsholm komponowaÅ‚, malowaÅ‚, rysowaÅ‚, wreszcie pisaÅ‚teksty.M.in.robiÅ‚ tÅ‚umaczenia historii Szwecji Johannesa Magnusa iuzupeÅ‚niaÅ‚ tÄ™ historiÄ™.Sam prowadziÅ‚ dziennik.162Aby byÅ‚ w tym resolutus aby mu wyjaÅ›niono.163W istocie miaÅ‚ tylko jednÄ… córkÄ™ SygrydÄ™, urodzonÄ… 16 pazdziernika1566 r.164Chyba chodzi o ostatniÄ… żonÄ™ Gustawa Wazy, KatarzynÄ™, córkÄ™Gustawa Stenbocka.165Eryk XIV miaÅ‚ wówczas syna Henryka, kolejny syn Gustaw urodziÅ‚siÄ™ 28 stycznia 1568 r.166Katarzyna Mannsdotter (1550 1612) córka strażnikawiÄ™ziennego, z pochodzenia chÅ‚opa.Od 4 lipca 1568 r.oficjalnie żonaEryka XIV i królowa Szwecji.167Zlubu udzieliÅ‚ Erykowi XIV i Katarzynie Mannsdotter LaurentiusPetri (1499 1573), pierwszy protestancki arcybiskup Szwecji.168Upadku upadkowi.169Farcasyja zapewne Svarcezyja czyli Svartsjö, zob.przypis 145.170Czy nie 4 pazdziernika? Tak wynikaÅ‚oby z dalszych dat, które podajeautor.Tak sÄ…dzi też A.Przezdziecki, Jagiellonki Polskie, t.3, s.84 85,gdyż już 4 pazdziernika 1567 r.uwolniono Jana i KatarzynÄ™ z wiÄ™zienia.171Finlandia.172Magnus von Sachsen-Lauenburg (zm.1603).Szwagier Eryka XIV ztytuÅ‚u małżeÅ„stwa z jego przyrodniÄ… siostrÄ… ZofiÄ…, zawartego 4 lipca 1568 r.Postać niesympatyczna (jeden z inicjatorów morderstwa Sturów).173Lusthaus renesansowy paÅ‚ac w Svartsjö.174To pózniejszy Zygmunt III, król Polski; zob.przypis 120.175Karin Mannsdotter żona Eryka XIV.Zob.przypis 166.176Wentalm Väntholm, miejscowość w pobliżu Sztokholmu.177Katarzyna wdowa po Gustawie Wazie, zob.przypis 44.178Karin Mannsdotter żona Eryka XIV.179W tym czasie Eryk miaÅ‚ tylko dwoje dzieci: Henryka i SygrydÄ™.Gustaw urodziÅ‚ siÄ™ w styczniu 1568 r [ Pobierz caÅ‚ość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl odbijak.htw.pl
.107Quos Deus coniuxit, homo nec separet. których Bóg poÅ‚Ä…czyÅ‚,czÅ‚owiek niech nie rozdziela.108Jurgiepierz Jöran Persson (ok.1530 1568), syn kaznodziei,studiowaÅ‚ w Wittenberdze.Od 1552 r.w kancelarii Gustawa Wazy.Pózniejsekretarz Eryka XIV, a kiedy ten objÄ…Å‚ rzÄ…dy w Szwecji, Persson zostaÅ‚najwyższym prokuratorem, faktycznie prawÄ… rÄ™kÄ… Eryka XIV.O jrego roliw wypadkach majowych 1567 r.109Dwie pannie (liczba podwójna) dwie panny.110Gripsolm wÅ‚aÅ›ciwie Gripsholm, wyspa na jeziorze Mälar, na niejzamek wzniesiony przez Gustawa WazÄ™.111Tornefunt może Tynneslö zamek nad jez.Mälar.112Strängnes miasto w Södermanlandzie, Siedziba biskupstwa z XIIwieku.113Eskielstum wÅ‚aÅ›ciwie Eskilstuna, siedziba biskupstwa z XII wieku.114Westrasz wÅ‚aÅ›ciwie Västeras, miasto w Västmanlandzie.115Helskielstune Eskilstuny, zob.przypis 113.116Wraz z KatarzynÄ… JagiellonkÄ… przybyli do Skandynawii nie tylkoPolacy, a także WÅ‚osi, wszak matka Katarzyny, królowa Bona, byÅ‚aksiężniczkÄ… wÅ‚oskÄ….117Herbru Örebro, miasto w Å›rodkowej Szwecji.Zamek zbudowano tujuż w XII wieku.118Izabella (1564 1566) najstarsza córka Jana ks.finlandzkiego iKatarzyny Jagiellonki.119DWU gmachu (liczba podwójna) dwóch gmachów czylipomieszczeÅ„ mieszkalnych. 120Zygmunt III (20 czerwca 1566 30 kwietnia 1632) od 1587 r.królpolski oraz król Szwecji w latach 1592 1599.Syn Jana i KatarzynyJagiellonki.121Pro tribunali (Å‚ac.) przed sÄ…d.122Peder Carlsson sekretarz królewski, ksiÄ…dz w Kalmarze, pózniejSuperintendent (godność w koÅ›ciele protestanckim) Smalandu.123Jurperz Jöran Persson, zob.przypis 108.124Master Jachym mistrz Joachim, brak danych o nim.125Komorna rada królewska rada zbierajÄ…ca siÄ™ w wÄ…skim gronie wkomorze królewskiej i prowadzÄ…ca poufne rozmowy.126Jako książę jako ksiÄ™cia.127Chodzi tu o pożyczkÄ™ 120000 talarów, jakiej udzieliÅ‚ Jan, książęfinlandzki swemu szwagrowi Zygmuntowi Augustowi królowipolskiemu.128Eryk poprzednio zezwoliÅ‚ Janowi na korzystanie z kilku pomieszczeÅ„w Gripsholmie.129Iwan IV Grozny, zob.przypis 83.130ZÅ‚otych zÅ‚otych polskich.ZÅ‚oty polski = 30 groszy.ByÅ‚a tojednostka obrachunkowa, zÅ‚otego nie wybijano.131Ad deliberandum (Å‚ac.) pod rozwagÄ™, do przemyÅ›lenia.132Nie z pewnÄ… rzeczÄ… nie powziÄ…wszy decyzji.133Upsalm Uppsala.134Byli to Svante Sture i jego dwaj synowie: Nils i Eryk oraz AbrahamStenbock, Ivar Ivarsson, Dionizy Berreus.Nazwisko siódmego nie znane.136Sten Eriksson Leijonhufvud (zm.1568), szwagier Gustawa Wazy, wujEryka XIV i Jana III, uratowaÅ‚ siÄ™ wówczas.136Jurgieswend wÅ‚aÅ›ciwie Svante Sture (1517 1567), w czasiepowstania Nilsa Dacke w 1542 r.zaproponowano mu koronÄ™, lecz odmówiÅ‚;radca królewski od 1541 r.marszaÅ‚ek, a w latach 1562 1564 gubernatorEstonii.Zamordowany przez Eryka XIV 24 maja 1567 r.Zob.teżkomentarz s.94.137Primas regni (Å‚ac.) pierwsza osoba w królestwie.138Pomorczyk jakaÅ› osoba z Pomorza, bliżej nie znana.139Milles-Turro, wÅ‚aÅ›ciwie Nils Sture Svantesson, czyli syn Svantego.PosÅ‚owaÅ‚ w 1561 r.do Anglii, a w 1566 r.do Lotaryngii.W obydwuwypadkach chodziÅ‚o o wyszukanie żony dla Eryka XIV i zawarcie ewentualnego kontraktu Å›lubnego.Poselstwa tebyÅ‚y bezowocne.Nils Sture zostaÅ‚ zamordowany również 24 maja 1567 r.140Chodzi tu zapewne o Erika Sture Svantessona, czyli syna Svantego,również zamordowanego 24 maja 1567 r.W Polsce byÅ‚ on wraz z Janem ks.finlandzkim jako 16-letni mÅ‚odzieniec.Eryk byÅ‚ mÅ‚odszym bratem Nilsa.141Cecidit corona capitis nostri (Å‚ac.) spadÅ‚a korona z naszej gÅ‚owy.142Fryderyk II, król duÅ„ski, zob.przypis 31.143Dionizyjus Frankus wÅ‚aÅ›ciwie Dionizy Beurreus, nauczyciel ErykaXIV, Francuz.144Heriwer Iwersun wÅ‚aÅ›ciwie Ivan Ivarsson, magnat szwedzki,zamieszany w rzekomy spisek rodziny Sture przeciw Erykowi.Zamordowany w maju 1567 roku.145Swarcezyja wÅ‚aÅ›ciwie Svartsjö zamek renesansowy Eryka XIVpod Sztokholmem.146Krajem rzÄ…dziÅ‚a rada pod kierownictwem Stena ErikssonaLeijonhufvuda, który szczęśliwie uratowaÅ‚ siÄ™ 24 maja 1567 r.147Szwecja znajdowaÅ‚a siÄ™ wówczas w stanie wojny z DaniÄ…, PolskÄ… iLubekÄ….148Wenthalm wÅ‚aÅ›ciwie Väntholm miasteczko niedalekoSztokholmu.149Swarcz Svartsjö, zob.przypis 145.150Gustaw Waza, zob.przypis 19.151Marcin Luter (1483 1546), twórca nowego wyznaniaewangelickiego, które przyjÄ™to też w Szwecji za Gustawa Wazy.152Filip Melanchton (1497 1560), zwolennik Lutra i współtwórcanowego wyznania.153A generaliter (Å‚ac.) ogólnie.154Karol IX sudermaÅ„ski, brat Jana III.W 1568 r.wraz z Janem obaliÅ‚Eryka XIV.Zob.przypis 37.155Vasalicium podlegÅ‚oÅ›ci.156KarzeÅ‚ Karol IX, zob.przypis 37.157Karol (IX) miaÅ‚ wówczas 17 lat.158Karol Mornensis, Klaudyjus Dugarda, dworzanie Eryka XIV, bliżejnie znani.159Krzysztof Andrzejowy, Jakub Baga, Andrzej Olauszowy, jeÅ„cyszwedzcy w Danii, bliżej nie znani.160Fryderyk II, zob.przypis 31. 161Eryk XIV pomimo choroby psychicznej byÅ‚ niezwykle utalentowany.W wiÄ™zieniu Gripsholm komponowaÅ‚, malowaÅ‚, rysowaÅ‚, wreszcie pisaÅ‚teksty.M.in.robiÅ‚ tÅ‚umaczenia historii Szwecji Johannesa Magnusa iuzupeÅ‚niaÅ‚ tÄ™ historiÄ™.Sam prowadziÅ‚ dziennik.162Aby byÅ‚ w tym resolutus aby mu wyjaÅ›niono.163W istocie miaÅ‚ tylko jednÄ… córkÄ™ SygrydÄ™, urodzonÄ… 16 pazdziernika1566 r.164Chyba chodzi o ostatniÄ… żonÄ™ Gustawa Wazy, KatarzynÄ™, córkÄ™Gustawa Stenbocka.165Eryk XIV miaÅ‚ wówczas syna Henryka, kolejny syn Gustaw urodziÅ‚siÄ™ 28 stycznia 1568 r.166Katarzyna Mannsdotter (1550 1612) córka strażnikawiÄ™ziennego, z pochodzenia chÅ‚opa.Od 4 lipca 1568 r.oficjalnie żonaEryka XIV i królowa Szwecji.167Zlubu udzieliÅ‚ Erykowi XIV i Katarzynie Mannsdotter LaurentiusPetri (1499 1573), pierwszy protestancki arcybiskup Szwecji.168Upadku upadkowi.169Farcasyja zapewne Svarcezyja czyli Svartsjö, zob.przypis 145.170Czy nie 4 pazdziernika? Tak wynikaÅ‚oby z dalszych dat, które podajeautor.Tak sÄ…dzi też A.Przezdziecki, Jagiellonki Polskie, t.3, s.84 85,gdyż już 4 pazdziernika 1567 r.uwolniono Jana i KatarzynÄ™ z wiÄ™zienia.171Finlandia.172Magnus von Sachsen-Lauenburg (zm.1603).Szwagier Eryka XIV ztytuÅ‚u małżeÅ„stwa z jego przyrodniÄ… siostrÄ… ZofiÄ…, zawartego 4 lipca 1568 r.Postać niesympatyczna (jeden z inicjatorów morderstwa Sturów).173Lusthaus renesansowy paÅ‚ac w Svartsjö.174To pózniejszy Zygmunt III, król Polski; zob.przypis 120.175Karin Mannsdotter żona Eryka XIV.Zob.przypis 166.176Wentalm Väntholm, miejscowość w pobliżu Sztokholmu.177Katarzyna wdowa po Gustawie Wazie, zob.przypis 44.178Karin Mannsdotter żona Eryka XIV.179W tym czasie Eryk miaÅ‚ tylko dwoje dzieci: Henryka i SygrydÄ™.Gustaw urodziÅ‚ siÄ™ w styczniu 1568 r [ Pobierz caÅ‚ość w formacie PDF ]