[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Za Iwana IVprzeprowadzano coroczne przeglądy oddziałów strzeleckich,szkolono w formowaniu szyku i strzelaniu z piszczeli.Choć strzelcy byli przede wszystkim formacją pieszą,warto zauwa\yć, \e z polecenia Iwana IV stworzono te\niewielki oddział konny (strzelcy strzemienni").Wiadomo, i\ strzelcy brali udział w oblę\eniu Kazaniaw 1552 r.Pózniej walczyli w Inflantach oraz na pograniczulitewskim.Nie zachowały się niestety \adne moskiewskiespisy wojskowe obejmujące wszystkie oddziały strzeleckiew czasach Iwana IV.Na podstawie dostępnych informacjimo\na jednak oszacować ich liczebność w latach osiem-dziesiątych XVI w.na ok.18 000 \ołnierzy, w tym 7000moskiewskich (5000 pieszych i 2000 konnych)39.W czasach Iwana IV zaczęto te\ zaciągać na słu\bę\ołnierzy cudzoziemskich.Były to wielkie oddziały piechoty38A.A.Z i m i n, Reformy Iwana Groznogo, Moskwa 1980, s.346-347.39Epifa n ó w , op.cit., s.346.C z e r n o w, op.cit., s.83 przyjmujeok.20 000. 96oraz specjaliści z dziedziny in\ynierii wojskowej i artylerii.Wsumie, liczebność \ołnierzy cudzoziemskich w latachsiedemdziesiątych XVI w.szacuje się na ok.400 ludzi.Jednaz relacji mówi tak\e, \e podczas wojen inflanckich Iwan IVstworzył oddział piechoty w sile 1200 ludzi spośródwziętych do niewoli Szkotów, Francuzów, Inflantczyków iDuńczyków.Trzecią częścią składową armii moskiewskiej była artyleria.W XVI wieku wyodrębniła się ona jako samodzielny rodzajwojska, otaczany przez władców specjalną opieką.Artylerzyści, czyli puszkarze, mieszkali często w puszkar-skich słobodach i podobnie jak strzelcy, byli podzieleni namoskiewskich i grodowych.Werbowano ich spośród ludnościmiast i przedmieść, z rekomendacji innych puszkarzy.Wynagradzano zbo\em, suknem, rocznym \ołdem, a czasemtak\e niewielkimi działkami ziemi.Podobnie jak w przypadkustrzelców, sytuacja puszkarzy moskiewskich była o wiele lepszani\ grodowych.Ci pierwsi byli lepiej zaopatrzeni, np.wpołowie XVI w.otrzymywali 2 ruble rocznego \ołdu,podczas gdy puszkarze grodowi połowę tej sumy.W składartylerii wchodzili te\ kowale i cieśle, a nawet stra\nicy bram,którzy strzegli murów z ustawionymi na nich armatami.Sprzęt artyleryjski był odlewany przez miejscowewarsztaty w Moskwie, Tulę i Nowogrodzie Wielkim.Wpołowie XVI wieku nastąpił dość znaczny postęp w rozwojumoskiewskiej artylerii, na co pewien wpływ wywarlicudzoziemscy specjaliści.Mimo sporej ró\norodności dział ikalibrów, sprzęt artyleryjski był dobrej jakości, a liczba działprowadzona na front imponująca.Na przykład przyoblę\eniu Kazania za Iwana IV Groznego u\yto ok.150dział.Armię moskiewską wzmacniano pewną ilością ludności tiagłej" (tj.poddanych spoza warstwy feudalnej, na których niecią\yły stałe obowiązki wojskowe).Pochodziła ona 97z dóbr feudalnych i miast, a wystawiano ją systemempodobnym do wybranieckiego.Nie określono jednak wów-czas jakichś starych rozmiarów owej słu\by, wydającodpowiednie zarządzenia w zale\ności od potrzeb.Szcze-gólnie często spotykamy je podczas wojen o Inflanty, kiedyto nakazywano wystawiać ludzi z toporami, rohatynami, aczasem i bronią palną.Czasem wykorzystywano ich dowalki, ale najczęściej do ró\nego typu prac budowlano--saperskich40.Odgry wali równie\ powa\ną rolę przy obronieatakowanych miast i zamków.POTENCJAA MILITARNY I MOSKIEWSKA SZTUKA WOJENNAStarsza historiografia wyolbrzymiała zwykle liczebnośćarmii moskiewskiej w XVI w., pisząc nierzadko o 100 000,a nawet 200 000 zbrojnych prowadzonych na front.E.Razin oceniał ją na 60-70 000 ludzi zwracając uwagę, \eniemal połowa z nich musiała pozostawać w głębi krajujako załogi miast i zamków41.Potwierdza to kilkadokładniejszych spisów armii carskiej z czasów wojny oInflanty.W marszu na Połock zimą 1562-1563 r.wzięłoudział ok.32 000 \ołnierzy, taką samą armię poprowadziłna Inflanty sam car w 1577 r.Niemal maksymalny wysiłekmobilizacyjny osiągnięto w następnym roku, kiedy towyprowadzono w pole 39 681 ludzi42.Tak więc moskiewskąarmię polową, w czasach Iwana IV, mo\na szacować na ok.40 000 \ołnierzy.Nale\y jednak pamiętać, \e dochodzili dotego wybrańcy spośród ludności tiagłej", a w przypadkubogatszych feudałów czeladz i słu\ba.Poza tym, wtwierdzach, na obszarze atakowanym przez wroga,pozostawało zwykle kilka tysięcy ludzi jako załogi.40C z e r ń o w, op.cit., s.93.41R a z i n , op.cit., s.333.42Tam\e, s.361-363.7 Psków 1581-1582 98Wojsko kierowane na front formowano w trzy lub pięćpułków.W tym ostatnim wypadku były to pułki: wielki,przedni, prawa ręka, lewa ręka i stra\niczy43.W przypadkutrzech: wielki, przedni i stra\niczy.Do wyjątków nale\aływyprawy, gdzie stosowano podział na siedem pułków.Lekkajazda stanowiła oddzielne zgrupowanie przeznaczone do działańspecjalnych.Niekiedy do armii dołączano pułk gosudarski",w którym słu\yli przedstawiciele najpotę\niejszych rodówbojarskich ze swymi sługami.Dowództwo nad całością operacji wojennych obejmowałwojewoda pułku wielkiego i na niego spadała te\ od-powiedzialność za przebieg wyprawy.Podlegali mu woje-wodowie pozostałych pułków, których wspierali diacy urzędnicy piszący rozkazy, prowadzący rachunki itp.Pułkidzieliły się na setki, półsetki i dziesiątki z odpowiednimidowódcami setnikami, pięćdziesiętnikami i dziesiętnikami.Artyleria dzieliła się ju\ na wielką", prowadzoną przy pułkuwielkim i pułkową", przypisaną pozostałym jednostkom.Szyk marszowy armii moskiewskiej poprzedzała lekka jazdawysyłana naprzód ju\ kilka dni wcześniej.Za nią posuwały sięoddziały zło\one z chłopów i mieszczan, naprawiających drogii mosty, po czym następował pułk przedni, stanowiącywłaściwą stra\ przednią armii, mogącą przyjąć pierwszeuderzenie [ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl odbijak.htw.pl
.Za Iwana IVprzeprowadzano coroczne przeglądy oddziałów strzeleckich,szkolono w formowaniu szyku i strzelaniu z piszczeli.Choć strzelcy byli przede wszystkim formacją pieszą,warto zauwa\yć, \e z polecenia Iwana IV stworzono te\niewielki oddział konny (strzelcy strzemienni").Wiadomo, i\ strzelcy brali udział w oblę\eniu Kazaniaw 1552 r.Pózniej walczyli w Inflantach oraz na pograniczulitewskim.Nie zachowały się niestety \adne moskiewskiespisy wojskowe obejmujące wszystkie oddziały strzeleckiew czasach Iwana IV.Na podstawie dostępnych informacjimo\na jednak oszacować ich liczebność w latach osiem-dziesiątych XVI w.na ok.18 000 \ołnierzy, w tym 7000moskiewskich (5000 pieszych i 2000 konnych)39.W czasach Iwana IV zaczęto te\ zaciągać na słu\bę\ołnierzy cudzoziemskich.Były to wielkie oddziały piechoty38A.A.Z i m i n, Reformy Iwana Groznogo, Moskwa 1980, s.346-347.39Epifa n ó w , op.cit., s.346.C z e r n o w, op.cit., s.83 przyjmujeok.20 000. 96oraz specjaliści z dziedziny in\ynierii wojskowej i artylerii.Wsumie, liczebność \ołnierzy cudzoziemskich w latachsiedemdziesiątych XVI w.szacuje się na ok.400 ludzi.Jednaz relacji mówi tak\e, \e podczas wojen inflanckich Iwan IVstworzył oddział piechoty w sile 1200 ludzi spośródwziętych do niewoli Szkotów, Francuzów, Inflantczyków iDuńczyków.Trzecią częścią składową armii moskiewskiej była artyleria.W XVI wieku wyodrębniła się ona jako samodzielny rodzajwojska, otaczany przez władców specjalną opieką.Artylerzyści, czyli puszkarze, mieszkali często w puszkar-skich słobodach i podobnie jak strzelcy, byli podzieleni namoskiewskich i grodowych.Werbowano ich spośród ludnościmiast i przedmieść, z rekomendacji innych puszkarzy.Wynagradzano zbo\em, suknem, rocznym \ołdem, a czasemtak\e niewielkimi działkami ziemi.Podobnie jak w przypadkustrzelców, sytuacja puszkarzy moskiewskich była o wiele lepszani\ grodowych.Ci pierwsi byli lepiej zaopatrzeni, np.wpołowie XVI w.otrzymywali 2 ruble rocznego \ołdu,podczas gdy puszkarze grodowi połowę tej sumy.W składartylerii wchodzili te\ kowale i cieśle, a nawet stra\nicy bram,którzy strzegli murów z ustawionymi na nich armatami.Sprzęt artyleryjski był odlewany przez miejscowewarsztaty w Moskwie, Tulę i Nowogrodzie Wielkim.Wpołowie XVI wieku nastąpił dość znaczny postęp w rozwojumoskiewskiej artylerii, na co pewien wpływ wywarlicudzoziemscy specjaliści.Mimo sporej ró\norodności dział ikalibrów, sprzęt artyleryjski był dobrej jakości, a liczba działprowadzona na front imponująca.Na przykład przyoblę\eniu Kazania za Iwana IV Groznego u\yto ok.150dział.Armię moskiewską wzmacniano pewną ilością ludności tiagłej" (tj.poddanych spoza warstwy feudalnej, na których niecią\yły stałe obowiązki wojskowe).Pochodziła ona 97z dóbr feudalnych i miast, a wystawiano ją systemempodobnym do wybranieckiego.Nie określono jednak wów-czas jakichś starych rozmiarów owej słu\by, wydającodpowiednie zarządzenia w zale\ności od potrzeb.Szcze-gólnie często spotykamy je podczas wojen o Inflanty, kiedyto nakazywano wystawiać ludzi z toporami, rohatynami, aczasem i bronią palną.Czasem wykorzystywano ich dowalki, ale najczęściej do ró\nego typu prac budowlano--saperskich40.Odgry wali równie\ powa\ną rolę przy obronieatakowanych miast i zamków.POTENCJAA MILITARNY I MOSKIEWSKA SZTUKA WOJENNAStarsza historiografia wyolbrzymiała zwykle liczebnośćarmii moskiewskiej w XVI w., pisząc nierzadko o 100 000,a nawet 200 000 zbrojnych prowadzonych na front.E.Razin oceniał ją na 60-70 000 ludzi zwracając uwagę, \eniemal połowa z nich musiała pozostawać w głębi krajujako załogi miast i zamków41.Potwierdza to kilkadokładniejszych spisów armii carskiej z czasów wojny oInflanty.W marszu na Połock zimą 1562-1563 r.wzięłoudział ok.32 000 \ołnierzy, taką samą armię poprowadziłna Inflanty sam car w 1577 r.Niemal maksymalny wysiłekmobilizacyjny osiągnięto w następnym roku, kiedy towyprowadzono w pole 39 681 ludzi42.Tak więc moskiewskąarmię polową, w czasach Iwana IV, mo\na szacować na ok.40 000 \ołnierzy.Nale\y jednak pamiętać, \e dochodzili dotego wybrańcy spośród ludności tiagłej", a w przypadkubogatszych feudałów czeladz i słu\ba.Poza tym, wtwierdzach, na obszarze atakowanym przez wroga,pozostawało zwykle kilka tysięcy ludzi jako załogi.40C z e r ń o w, op.cit., s.93.41R a z i n , op.cit., s.333.42Tam\e, s.361-363.7 Psków 1581-1582 98Wojsko kierowane na front formowano w trzy lub pięćpułków.W tym ostatnim wypadku były to pułki: wielki,przedni, prawa ręka, lewa ręka i stra\niczy43.W przypadkutrzech: wielki, przedni i stra\niczy.Do wyjątków nale\aływyprawy, gdzie stosowano podział na siedem pułków.Lekkajazda stanowiła oddzielne zgrupowanie przeznaczone do działańspecjalnych.Niekiedy do armii dołączano pułk gosudarski",w którym słu\yli przedstawiciele najpotę\niejszych rodówbojarskich ze swymi sługami.Dowództwo nad całością operacji wojennych obejmowałwojewoda pułku wielkiego i na niego spadała te\ od-powiedzialność za przebieg wyprawy.Podlegali mu woje-wodowie pozostałych pułków, których wspierali diacy urzędnicy piszący rozkazy, prowadzący rachunki itp.Pułkidzieliły się na setki, półsetki i dziesiątki z odpowiednimidowódcami setnikami, pięćdziesiętnikami i dziesiętnikami.Artyleria dzieliła się ju\ na wielką", prowadzoną przy pułkuwielkim i pułkową", przypisaną pozostałym jednostkom.Szyk marszowy armii moskiewskiej poprzedzała lekka jazdawysyłana naprzód ju\ kilka dni wcześniej.Za nią posuwały sięoddziały zło\one z chłopów i mieszczan, naprawiających drogii mosty, po czym następował pułk przedni, stanowiącywłaściwą stra\ przednią armii, mogącą przyjąć pierwszeuderzenie [ Pobierz całość w formacie PDF ]