Jan Lam Pan komisarz wojenny

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Będzie to zresztą pierwsza rzecz, której się ten potężny es-tetyk w życiu swoim nauczy.No ale i to nie ma nic wspólnego z moją powieścią, a p.Arturjest już na ganku małego i schludnego dworku, nad którym stoi napis: Apteka BartłomiejaOdwarnickiego, pod królem Janem Sobieskim.Nowa zdobycz p.Artura nazywała się tedypanna Katarzyna Odwarnicka.Jeszcze parę kroków, a p.Artur był w sieniach, skąd wprowa-dzono go przez drzwi na prawo do dużego dosyć pokoju, w którym stał długi stół, nakrytybiałym obrusem, z dwudziestą przeszło nakryciami.Ludno tam było i gwarno, a dym tytoniowy ścielił się w tak gęstych obłokach mimootwartych okien, że z początku najbystrzejszy wzrok zaledwie mógł dostrzec, co się działo odwa kroki od wchodzącego.Dopiero po niejakim obyciu się z tą atmosferą ujrzał p.Kukiel-ski, że wszedł między towarzystwo złożone z kobiet i mężczyzn i że między tymi ostatniminajwięcej było cucyglerów.(Techniczną nazwą: Zuz�gler ochrzciły były c.k.władze każde-go, co zdążał do powstania w Królestwie i w Krajach Zabranych im dalej w głąb kraju, tymwięcej było takich cucyglerów, którzy wiecznie z d ą ż a l i do powstania).Na widok p.Artura zbliżył się do niego gospodarz domu i powitał go tak serdecznie, żewaleczny major omal nie wyzionął ducha w jego objęciu.Następnie przedstawił go obecnymjako pana Laorszad, bo w tej formie nazwisko de la Roche-Chouart utkwiło w pamięci za-cnemu farmaceucie.Pan Artur skrzywił się na to trochę, zwłaszcza gdy niektórzy cucygleryzaczęli powtarzać po cichu: Laorszad, Lalimonad itd. Przepraszam pana wycedził pan major przez nos i przez zęby, z arystokratycznympółuśmiechem pragnę zachować moje incognito173 i dla t y c h p a n ó w nazywam sięmajor Jan Wara, ze sztabu IX oddziału.Oto jest kartka od naczelnego wodza. To mówiącpodał p.Odwarnickiemu swoją legitymację, jakoś szczęśliwie przechowaną wśród przygóddnia tego.Było to jeszcze w lipcu r.1863 i nie przetrząsano cucyglerów tak starannie jakpózniej.Podczas gdy pan aptekarz z wielką uwagą odczytywał kartkę, przejmując się do głębi za-wartymi w niej poleceniami, ogólny szmer niezadowolenia rozszedł się między cucyglerami,którzy nie lubili, by ich traktowano z góry jako tych panów.Na szczęście, byli to ludzielepiej wychowani i w pokoju p.aptekarza nie było miotły z trzonkiem.Potworzyły się tedytylko grupy, w ten sposób, że po dwóch i po trzech cucyglerów wzięło w posiadanie organasłuchu każdej panny lub pani obecnej w pokoju, i po cichu rozmawiano o impertynenckiejpowierzchowności nowego przybysza, o jego jak na majora nie dość mohortowskiej posta-wie174 itd.Tu jakiś eks-chłopoman175 z kijowskiego uniwersytetu świadczył się Janem Jaku-171Dziewica Orleańska (1801) tragedia F.Schillera.W teatrze lwowskim w antraktach dawano muzykę ta-neczną.172Kronikarzem teatralnym �Dziennika Lwowskiego� był Juliusz Starkel.173incognito (z łac.) zatajenie swego nazwiska lub stanu, pobyt w charakterze nieoficjalnym.174mohortowska postać postać rycerska, od nazwiska Mohorta, bohatera utworu W.Pola pod tym tytułem.175Lam daje tu i poniżej satyryczne przedstawienie obozów politycznych w okresie powstania styczniowego. Czerwony radykalizm , czyli obóz Czerwonych, łączących hasło walki o niepodległość z hasłem rewolucyj-nych przemian społecznych, reprezentuje eks-chłopoman z Kijowa.Rzeczywiście spośród studentów uniwersy-tetu kijowskiego, z grupy tzw.chłopomanów, propagujących hasło agitacji wśród chłopów, rekrutowali się naj-bardziej radykalni działacze powstania.Lam przedstawia reprezentanta tej grupy ironicznie, jako doktryneraszukającego rozwiązań aktualnych polskich problemów społecznych w utopijnych hasłach wielkiego filozofa ipisarza francuskiego oświecenia, Jana Jakuba Rousseau (1712 1778), oraz w powieściach Eugeniusza Sue(1804 1857), powieściopisarza francuskiego, dalekiego w swych sensacyjnych utworach od realistycznego uka-zania życia, ale wprowadzającego jaskrawe obrazy nierówności społecznych oraz ostre akcenty antyklerykalne idlatego popularnego w kołach radykalnej młodzieży. Niebieski ultramontanizm spod Wawelu , a więc obózBiałych w jego galicyjskim arystokratycznym i propapieskim wydaniu, reprezentuje młodzieniec z Krakowa,55bem Rousseau, że wszyscy ludzie są braćmi, cytował Eugeniusza Sue na dowód, że jezuicizgubili Polskę, i wywoływał różne okropne widma z różnych okropnych historii jako jasneargumenta, że szlachta jest do niczego i że nie będzie Polski, póki nie powieszą ostatniegoszlachcica, bo szlachcice paplają po francusku, traktują braci demokratów przez nos jako tych panów i jeżeli idą do powstania, to pchają się zaraz do sztabu.Wszystkiemu temuprzeczył znowu mocno jakiś młodzieniec z Krakowa, który rozróżniał między ludzmi bracistarszych i młodszych, widział zbawienie Polski w katolicyzmie i nie był za bezzwłocznymwytępieniem szlachty, ale przyznawał, że są indywidua, które sobie za wiele pozwalają, przyczym patrzył znacząco na pana Artura, na którym, jak widzimy krupiło się wszystko i które-mu czerwony radykalizm wypowiedział wojnę zarówno, jak niebieski ultramontanizm spodWawelu.Przy tym, ku większej jeszcze mortyfikacji176 swojej p.Artur dostrzegł, że znajomąjuż pannę Katarzynę obstąpiło w koło liczne grono cucyglerów, z którymi rozmawiała takwesoło, iż zaledwie uważała na jego wejście.P.Artur nie mógł sobie tego wytłumaczyć ina-czej, jak tylko tym, że jeszcze nie dosyć zadał szyku pannie Katarzynie, i postanowił sobiedopełnić tego przy wieczerzy, na którą się właśnie zanosiło.P.Odwarnicki zadawał sobie tymczasem, jak najwięcej pracy, by przyjąć godnie panamajora dobrodzieja w domu swoim.Poczciwy aptekarz był w jednej i tej samej osobie magi-strem farmacji, burmistrzem miasta Błotniczan i naczelnikiem tegoż miasta z ramienia Rzą-du Narodowego.Na mocy tego ostatniego charakteru swego czuł się podwójnie obowiązanymdo grzeczności i uprzejmości wobec p.Artura, ażeby okazać chwalebną gorliwość i posłu-szeństwo dla rozkazów naczelnego wodza, tak wyraznie polecających majora Jana Warę wła-dzom narodowym.Usadowiono tedy pana majora na kanapie, między panią aptekarzową apanią kasjerową, podano mu fajkę na ogromnie długim cybuchu z kolosalnym bursztynem i p.naczelnik miasta nałożył i zapalił mu ją osobiście, co wszystko p.Artur przyjął avec une aff-abilit� aussi gracieuse, que charmante177, jak pisze do mnie w liście z dn.30 lipca 1863 [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Podobne