Powstanie Narodu polskiego....t.2 MOCHNACKI

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Godną zastanowie-nia, charakteryzującą całą sprzeczność, jaka w tej mierze między narodem i władzą zacho-dziła, jest odezwa Krakowiaków z dnia 13 grudnia do Rządu Tymczasowego.Obywatele ob-wodu miechowskiego w województwie krakowskim, dawszy do zrozumienia Rządowi Tym-czasowemu, iż w pierwszych chwilach rewolucji działał wbrew woli narodu, że oni (Krako-wiacy) nic innego w tym działaniu nie postrzegali, tylko c h ę ć p r z y w r ó c e n i a d a w-n e g o p o r z ą d k u, tylko dążność do wyjednania popraw i rękojmi konstytucyjnej , na-pomykają następnie: Nie popraw w konstytucji, która nigdy wykonaną nie była, nie zmianytego lub owego rozporządzenia żądamy, nie odpowiedzialności ministrów; ale żądamy, abyszlachetna ojczyzna nasza stanęła między narodami europejskimi w należytym jej rzędzie.Myśl Polski, gdy j e d n e m u dozwalała wziąć władzę nieograniczoną, objawiała się tu naj-dobitniej: nie w o l n o ś c i, ale przede wszystkim z i e m i i p o t ę g i, czyli innymi wyra-zami: poniżenia Moskwy żądamy! Tego tedy chcieli Krakowiacy, lud tchnący samą wolno-ścią, bo osiadły na wyżynach, które się stąd ku Karpatom coraz spiętrzać poczynają, lud naj-zuchwalszy, najplemienniejszy i najweselszy w Polszcze.Lecz posłuchajmy dalej tego kra-kowskiego adresu: Gdy w tym duchu działać będziecie, szanowni mężowie, bądzcie przeko-nani, że wszelkich ofiar od nas żądać możecie i że im więcej zażądacie, tym wdzięczniejszy-mi wam za to będziemy. Pamiętajmy mówili dalej wszyscy, że jesteśmy tymi samymiPolakami, o których sławny autor historii, naoczny świadek, powiedział: Polacy w czynachwojennych obiecują więcej, niżeli podobieństwo wykonać pozwala; w wykonaniu zaś samymwięcej robią, niżeli obiecali.81 Na wezwanie wasze jakby czarodziejską sztuką uzbroiło się wwojewództwie naszym w cztery dni blisko s z e ś ć d z i e s i ą t t y s i ę c y kosynierów podnazwiskiem Straży Bezpieczeństwa; jeżeli, o czym nie wątpimy, inne województwa z równągorliwością działały, macie przeszło 380 000 kosynierów gotowych, prowadzonych przezbyłych oficerów wojsk Księstwa Warszawskiego.%7łądacie Krakusów konnych: tysiące ich zadni kilka stanie, gotowych biec tam, gdzie by ich ojczyzna potrzebowała; tym chętniej po-prowadzimy ich na pomoc ojczyzny, iż w y b ó r wasz powołując na dyktatora generała81Słowa S�gura z dzieła Campagne de Russie.96Chłopickiego zapewnia nam, iż ta siła dobrze użytą zostanie. Ten adres, podpisany przezdwiestu obywateli miechowskiego obwodu, skreślony został przez osiadłego w Krakowskiembyłego kapitana wojsk polskich Henryka Dembińskiego pózniej w rewolucji generała.Zaobrębem nowej formacji, zaleconej raczej i tolerowanej niżeli nakazanej i szybko wykonywa-nej przez dyktatora, zostawała jeszcze dobra wola prywatnych; i tę więc, ażeby się silnie roz-winąć nie mogła i swą energią k r o c i e kosynierów wyprowadzać w pole, wypadało skrę-pować.W tym celu zamiast udzielania jakiejkolwiek pomocy prywatnym, czy to przez zali-czenia pieniężne, czy przez dostarczenie zdatnych instruktorów, wyszło postanowienie dyk-tatora odejmujące im wszelką wolność tworzenia pułków, batalionów lub szwadronów.D o z w a l a ł tylko dyktator każdemu, kto by chciał pułk jazdy lub piechoty swoim kosztemutworzyć, złożyć do dyspozycji rządu fundusze na ten cel przeznaczone w perspektywie na-grody, nasamprzód, iż pułk będzie nosił nazwisko fundatora , a po wtóre, że nazwisko fun-datora szwadronu wyryte będzie na tablicy brązowej i zawieszone w sali posiedzeń senatu.Gdyby rząd sam dzielnie i szybko posuwał nową organizacją, to utrudzenie dla prywatnychnie byłoby bez użytku; w przeciwnym razie, w bezczynności rządu pod tym względem, jakpod innymi, najwidoczniej dążyło tylko do stłumienia wszelkiego ruchu w Królestwie.Póz-niej (18 grudnia) dyktator zmodyfikował to rozporządzenie w sposób taki, ażeby f o r m u-j ą c y zgłaszali się do Komisji Wojny i zawierali o to z Komisją układy; Komisja miała wy-znaczać oficerów do takiego pułku i mianować jego dowódzcę; pułk aż do zupełnego ufor-mowania miał zostawać na koszcie tych, co go fundowali; dopiero po zupełnym u f o r m o-w a n i u przechodził na koszt skarbowy.Zapomniano w tej mierze, że łatwiej jest 300 konii jezdzców zaraz dostarczyć, jak żywić na miejscu choćby przez dni kilkanaście tylko sto ko-ni.Wszelako pomimo tych utrudzeń ruch zbrojny w Królestwie pomnażała, jak mogła, dobrawola mieszkańców; zapał ich powszechny ku jednemu celowi biegłą ręką nie skierowany, azatem rozpraszany, marnowany, tyle prawie przynosi zaszczytu narodowi, co zakały jegoprzywódzcy.Zaczęły się tworzyć po województwach pułki jazdy pod nazwaniem ogólnymkrakusów.Bataliony gwardii ruchomej postępowały z żywością.Z niektórych gmin po tysiącludzi przybywało już uzbrojonych do miejsc formacji.Ochotnicy konni, na przykład w Kali-skiem, ekwipowali się własnym kosztem.Wiele także powstawało oddziałów zwanych strzel-cami pieszymi.Ci żołd pobierali ze składek obywatelskich.Trzecie bataliony dochodziły wpołowie grudnia.Równie żywo postępowała robota około obwarowania Pragi, do której dyk-tator wzywał mieszkańców Warszawy, okazując przez to, jaką wojnę prowadzić zamyśla.Kobiety, profesorowie, zakonnicy, cechy, posłowie, członkowie rady obywatelskiej woje-wództwa mazowieckiego pod przewództwem swego prezesa: wszystko to sypało szańce przyśpiewach i odgłosie muzyki.Augustowskie słynęło zawsze z celnych strzelców zwanych kur-piami.Dyktator zamiast obrócić całą swą baczność ku tej stronie (która w kształcie podługo-watej szyi głęboko wpada w granice carstwa, a zatem pierwszym skrzydłowym ruchem nie-przyjacielskiego wojska zajęta być mogła), żeby z niej tę doskonałą piechotę wyprowadzić izaraz ją umieścić na żołdzie wojennym, podciągnął kurpiów pod ogólne prawidło swej for-macji zaliniowej, to jest, kazał tworzyć bataliony kurpiów (każdy batalion z 600 ludzi po-dzielonych na cztery kompanie) i zostawić je na miejscu pod zarządem regimentarzy doprzejścia na etat rządowy.Z tej to przyczyny Augustowskie, ziemia klasyczna strzelców, anipołowy tego nie dostarczyła, czego by dostarczyć była mogła przed wtargnieniem nieprzyja-ciela.W Sandomierskiem zbierały się w połowie grudnia oddziały ochotników jazdy pod do-wództwem Karczewskiego i Strzembosza.Pułk krakusów księcia Poniatowskiego formowałsię w Piotrkowie pod Wiśniewskim.W tym także czasie Kuszel zaczął zbierać strzelcówpodlaskich.W Lubelskiem, w tej, jak mówiono od czasów Kościuszki, na wydmuchu będącejkrainie, aczkolwiek na pewną utyskiwano oziębłość, mającą swą przyczynę w położeniu geo-graficznym województwa, występywali ochoczo wieśniacy z kosami i pikami; z końcem97grudnia było ich do 30 000 uzbrojonych, prócz 10 000 gwardyj ruchomych gotowych wejść wszeregi; z tych 2000 udało się do twierdzy Zamościa dla wzmocnienia załogi.Pułk krakusóww Lublinie liczył 800 ludzi; miał dojść do 1200; do robót fortecy codziennie obywatele po1000 fur dostarczali; tworzyli magazyny wojskowe; złożyli w gotowiznie przeszło 400 000złotych polskich.Ten jest rys pierwszej naszej formacji zaliniowej [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Podobne