Kazimierz Przerwa Tetmajer Koniec epopei Waterloo

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Ale Ney albo już zginął, albo w niewoli.Nie mogę zaprzepaszczać siebie i armii dla nie-pewnego losu Neya.Słuchaj: pójdziesz do generała Eblego i zaniesiesz mu mój rozkaz, abyspalił park inżynierski, pontony i wszystko.De Narbonne zdumiał się.% Pontony, sire? % zapytał.% Tak.Już są niepotrzebne.%7łeby tylko jeszcze tego Neya wydobyć!.No, idz, generale,powiedzieć Eblemu.% Podług rozkazu waszej cesarskiej mości.% Jeszcze partia nie rozegrana, jeszcze jestem Napoleonem Bonaparte.%7łołnierz wytrzymawszystko, ale trzeba mu zwycięstw.Będzie je miał.Nie przywykłem wymykać się i nie wy-mknę się stąd, tylko wyjdę! % począł mruczeć Napoleon po wyjściu de Narbonne'a, stojącprzy oknie. A jednak, gdy znajdę się w Wilnie % myślał po chwili % podziękuję Bogu.Widzę sam, żejestem w matni.Zwyciężyć muszę, nie może inaczej być.Lecz drugi raz nie chciałbym byćw podobnej sytuacji za skarby świata.Niech oni jednak widzą wszyscy moją pewność.Będąsię bili jak lwy, aby mnie nie zawieść.Pod Małojarosławcem generałowie przekonali się, że jazawsze mam rację, że trzeba mnie słuchać.Tok myśli przerwał mu oficer służbowy, meldując przyjście generała inżynierii, Ebl�.% Najjaśniejszy panie, hrabia de Narbonne zakomunikował mi rozkaz waszej cesarskiejmości, abym spalił pontony.Hrabia de Narbonne zapewne zle zrozumiał lub zle usłyszał.% Przeciwnie.Pontony są nam już niepotrzebne.Konie od furgonów pójdą do armat.Ar-maty są nam potrzebne, a także to, aby ani jedna już z nich nie wpadła w ręce wroga.% Najjaśniejszy panie, mamy do przebycia Berezynę.% Obejdziemy ją u zródeł.% Tam stoi Wittgenstein.% Właśnie.Ebl� nie śmiał przedstawiać dalej.% Najjaśniejszy panie % odezwał się błagalnie % pozwól mi przynajmniej zachować kilkafurgonów z narzędziami.Mogą się nam bardzo jeszcze przydać.Napoleon pomyślał chwilę.% Dobrze.Wez sobie.Mosty nie będą nam potrzebne, tylko armaty.Jak najwięcej armat.Irannych pozostawiliśmy już za wiele na pastwę Kozakom.Nie mogę myśleć o tym! Tak sa-mo, jak spokoju mi nie daje myśl o Neyu.Jednak nie mogę wszystkiego ryzykować, choć,wierz mi, gdyby tylko o moją osobę chodziło, nie ustąpiłbym stąd kroku, póki bym przypusz-czał, że go mogę ocalić.Tę nadzieję już straciłem prawie zupełnie.W tej chwili generałowie sztabowi poczęli się gromadzić w kwaterze cesarskiej.Napoleonrozpromienił się mimo woli.Miał znowu wypowiedzieć myśl orlą, zdumiewającą, a najprost-szą % to, co było jego geniuszem.I znów nastąpi dzień chwały, dzień tak dawno nie mającyświtu.% Moi panowie % rozpoczął bez wstępu % postanowiłem opuścić linię operacyjną mińską,połączyć się z księciem Bellune13 i księciem Reggio14, przejść po brzuchu Wittgensteina idobić do Wilna okalając Berezynę u zródeł.Berthier, szef sztabu, milczał, a za nim milczeli inni wodzowie, lecz Szwajcar Jomini za-protestował.Wykazał on, że trzeba się trzymać linii na Borysów, mając most pod Borysowemzabezpieczony przez Dąbrowskiego; maszerować drogą przez Ziemblin i Mołodeczno, a niepakować się w lasy i błota, drogą dłuższą i zajętą przez Czyczagowa.% Przejdziemy pomię-dzy dwiema armiami nieprzyjacielskimi % zakończył.13Marszałek Victor.14Marszałek Oudinot.182Napoleon zachwiał się.Oczy jego straciły blask, a twarz pewność zwycięską.Kazał spro-wadzić generała inżynierii Dode'a, który znał pozycję Wittgensteina.Na niecierpliwe inter-pelacje cesarza generał Dode objaśnił, że pozycja Wittgensteina jest tego rodzaju, iż pobiciego wymagałoby olbrzymich ofiar w ludziach i ogromnej straty czasu.Naówczas cesarzowi opadła głowa, którą szybko odwrócił, ale na chwilę tylko.Natych-miast wydał rozkaz, aby generał Ebl� z ośmiu kompaniami saperów i pontonierów zapewniłprzejście przez Berezynę.Dwudziestego listopada opuścił Orszę, miejsce, w którym płomieniem znaków wojennychwypalił pieczęć swoich klęsk, pozostawiając wicekróla Włoch i marszałków Davouta i Mor-tiera dla pomocy Neyowi, w którego ocalenie zresztą ani on sam, ani nikt już nie wierzył.Można tylko było czekać cudu.Lecz o dwie mile za Orszą znowu stanął, czekając na wiado-mości.Tymczasem na czele pięćdziesięciu jezdzców polskich Przebendowski dotarł do Orszyi przywiózł wiadomość, że po przebyciu niesłychanych i niewypowiedzianych niebezpie-czeństw, po walkach, utarczkach, błądzeniu, z paszczy Kozaków Płatowa bohaterski marsza-łek prowadząc jeszcze kilkuset żołnierzy i kilkaset osób cywilnych i maruderów zbliża się iwzywa pomocy.Ruszono mimo ciemności; Eugeniusz Beauharnais pierwszy porwał w obję-cia Neya, żołnierze jego zaś powitali opłakanych towarzyszy.Natychmiast posłano sztafetę zradosną nowiną do cesarza.Cesarz siedział na krześle polowym.Zerwał się z niego, aż podskoczył.Lecz jego pierwszamyśl była myślą ambicji.% Ach! Ach! % zawołał.% Moje orły ocalały!.Byłbym dał trzysta milionów z megoskarbu za ocalenie takiego człowieka!.% dodał.Ruina Wielkiej Armii posuwała się ku Borysowowi.Wieść o upadku Mińska, świadomośćotoczenia przez armie rosyjskie Kutuzowa, Wittgensteina, Czyczagowa podcięły ducha żoł-nierzy.Nie wierzono w pomyślne wyjście z Rosji.% Jak szwedzki Karol XII na Ukrainę, Na-poleon powiódł swą armię na zgubę do Moskwy % szemrano bez wiary i bez nadziei.Nim się porucznik Kolski spostrzegł wraz ze swoim patrolem, obskoczyli go dragoni ro-syjscy w brzozowych zaroślach.Ułanów w mig mu wyrąbano, jego samego to ocaliło odśmierci, że koń się pod nim zwinął i padł.Dragoni wzięli go żywcem, a od turbacji ocaliło go,iż oficer dowodzący znajomy mu był jeszcze z czasów tylżyckich, kniaz X.% Przykro mi % powiedział po francusku do Kolskiego % ale muszę pana porucznika nakwaterę mego dowódcy prowadzić.% Służę panu, panie kapitanie % odpowiedział Kolski dzwigając się ze śniegu i nie tracącfantazji.Bo zaraz sobie pomyślał, że szwoleżer, szlachcic, i do tego mazowiecki, fantazji i wtakim wypadku tracić nie powinien.% Ot, wasz Napoleon, czego nie narobił! % rzekł oficer.% Jeszcze to nie koniec, panie kapitanie.Bywało już różnie z cesarzem czasami, a taki sięnie dał i zwyciężył.% No, ale tym razem już nie zwycięży.% Poczekajmy do wiosny.% Jeżeli tylko wyjdzie.% Jak to?% Z granic Rosji.% O, ba, panie kapitanie! Możemy się założyć, że nie tylko wyjdzie, ale i wróci!% Parions.% Parions!Kolski spojrzał na kapitana.Był to oficer wysokiej dystynkcji.% Sto dukatów! % rzekł.% Dobrze.Sto napoleondorów.% Do kiedy?183% Pierwszy maj tysiąc osiemset trzynasty.% Gdzie?% W Wilnie.% Będzie cesarz z powrotem?% Tak.A na wypadek, gdyby który z nas zginął?% No, to i zakład zginie.A teraz proszę o szablę i pistolety.Dragoni, widząc, że ich ko-mendant z Kolskim rozmawia, oczyścili mu ze śniegu konia, który powstał, i jeden z nichtrzymał go za uzdę, podczas gdy inni poszli ułanom kieszenie przeszukiwać.Kolski pomyślałchwilę [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Podobne