[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.W opiece nad moskiewskim wnukiem upatrywa³ Wito³d szczêœliw¹ losu sposobnoœæ, ¿eby drog¹ pokojow¹ osi¹gn¹æ cele olgierdowe, do których powraca³ z zami³owaniem.Program jego z ostatnich lat ¿ycia - to Zalesie pod hegemonj¹ Moskwy, Moskwa pod hegemonj¹ Litwy (uwolnionej od hegemonji Polski) i sta³y pokój na ca³ej przestrzeni od Wilna do Kijowa i Ni¿nego Nowogrodu.Akty szeœcioletniej niespe³na jego regencji moskiewskiej (1425-1430) wskazuj¹, ¿e zmierza³ do ustroju Zalesia w formach europejskiego feudalizmu - a wiêc opartego na wzajemnoœci œwiadczeñ suwerena i wasala, tudzie¿ na przymusie miru pomiêdzy wasalami wspólnego zwierzchnika.Jedno i drugie nieznane by³o „dogoworom” pomiêdzy Rurykowiczami i wy³ania siê w tych latach, jako jedyny, wyj¹tkowy objaw naœladowania chrzeœcijañskiego ustroju Litwy.Ale naœladownictwo by³o tym razem narzucone i nie utrzyma³o siê.Nastêpca Wito³da (+ 1430), Zygmunt Kiejstutowicz, by³ niechêtnym unji cerkiewnej i przeciwnikiem dalszej ekspansji ku wschodowi.Stan¹³ przeciw niemu i Jagielle wypróbowany szeœciokrotny buntownik, Œwidrygie³³o - najm³odszy brat Jagie³³y, a dziewierz Jerzego Dymitrowicza.Licz¹c na pomoc Swidrygie³³y, wszcz¹³ Jerzy w r.1432 wojnê domow¹, która mia³a trwaæ 22 lat.Stanowi³a ta wojna domowa moskiewska w wa¿niejszych zwrotach swych doczepek do przewrotów, jakie zachodzi³y w wielkiem ksiêstwie Litewskiem.Zrazu triumfowa³ Jerzy, bo Œwidrygie³³o mia³ za sob¹ zakon i ca³¹ Ruœ litewsk¹, pochopn¹ do zerwania z polskiem „³aciñstwem”.Œwidrygie³³o, bêd¹c osobiœcie katolikiem, a w stosunku do Cerkwi zwolennikiem unji, popad³ w po³o¿enie fa³szywe, zw³aszcza, gdy politycy polscy og³osili w r.1432 dwa akty, przeciwne wszelkim ówczesnym pojêciom europejskim.Jeden zaprowadza³ imieniem „Najwy¿szego Ksiêcia Litwy” równouprawnienie wyznawców obydwóch Koœcio³ów, a drugi zakazywa³ przemieniaæ cerkwie na koœcio³y, lub zmuszaæ do przyjmowania katolicyzmu.Broniono tedy wprost „prawowierja” przeciw zakusom unji koœcielnej.Ruœ odpada³a od Œwidrygie³ly.W ci¹gu roku 1433 gór¹ by³ Zygmunt Kiejstutowicz - i Jerzy ukorzy³ siê przed Wasylem Wasylewiczem.W nastêpnym roku umar³ Jerzy, a synowie jego poczêli sami spieraæ siê o niewielki spadek po ojcu.Triumf Wasyla Wasylewicza nad Jurjewiczami zacz¹³ byæ zupe³ny od r.1435, odk¹d Polacy i Litwini pokonali krzy¿aków.Rozprawiono siê z zakonem dnia 1 wrzeœnia 1435 roku w walnej bitwie pod Wilkomierzem nad rzek¹ Œwiêt¹ (pó³nocnym dop³ywem Wilji).Wspó³czeœni porównywali zwyciêstwo to z grunwaldzkiem; niektórzy nad grunwaldzkie przenosili.Powodzenie orê¿a polsko-litewskiego utwierdza³o tem mocniej sprawê Wasyla Œlepego - (tak zwano Wasyla Wasylewicza, gdy¿ zosta³ oœlepiony w toku wojny domowej) - poniewa¿ i w kwestji cerkiewnej zapanowa³a jednomyœlnoœæ pomiêdzy Moskw¹ a Wilnem.Unja cerkiewna stanê³a wprawdzie wreszcie na soborze we Florencji 1439 r., zawarta w obecnoœci metropolity Izydora, lecz ani z Polski, ani z Litwy nie by³o tam ¿adnej oficjalnej delegacji.Powracaj¹cy Izydor przyjêty by³ jak najgorzej.Biskup wileñski, Maciej, odmówi³ mu wrêcz uznania, a w Moskwie wtr¹cono go do wiêzienia.W rok na to pad³ Zygmunt Kiejstutowicz ofiar¹ spisku, a ster Litwy przeszed³ faktycznie w rêce mo¿now³adczego rodu Gaszto³dów.Ci byli te¿ przeciwnikami unji, ale.inaczej.Sypali fundacjami na zakon bernardynów, poœwiêcaj¹cy siê szerzeniu obrz¹dku ³aciñskiego na Rusi.Gaszto³dowie zmierzali do zerwania zwi¹zku prawnopañstwowego z Polsk¹, a zarazem stanowi¹ ostatnie ogniwo w d³ugiem paœmie przejawów programu olgierdowego, ¿e ca³a Ruœ ma nale¿eæ do Litwy.Zmienia³ siê ca³y stosunek do Wasyla Œlepego, bo Gaszto³dowie upatrzyli sobie na w³adcê Moskwy Iwana Andrzejewicza mo¿ajskiego.By³ to wnuk Dymitra Doñskiego po synu Andrzeju, a wiêc stryjeczny brat Wasyla Œlepego.Narzêdziem Gaszto³dów mia³ siê staæ królewicz Kazimierz Jagielloñczyk, pacholê 13-letnie, obwo³ane ich staraniem w roku 1440 wielkim ksiêciem Litwy.Po bitwie warneñskiej 1444 r.nie pozwalali Gaszto³dowie Kazimierzowi ubiegaæ siê o tron polski po bracie, zrywaj¹c nawet pozory unji z Polsk¹.Ich zdaniem Moskwa warta³a dla Litwy wiêcej od Krakowa.Ruszono na Moskwê w r.1446.Ca³e Zalesie stanê³o do walki, podzielone na dwa obozy.Ksi¹¿êta godz¹ siê i burza naprzemian, a wœród najzmienniejszej fortuny wojennej przeci¹ga siê moskiewska wojna domowa tak d³ugo, i¿ wyczerpa³a siê a¿ dopiero w r.1454.Ale Litwa wycofa³a siê z niej ju¿ w r.1447!Sprawi³ to sam Kazimierz Jagielloñczyk.Liczy³ ju¿ lat 20, sprzeciwi³ siê Gaszto³dom i postanowi³ przyj¹æ koronê polska.Nie mog¹c rozwin¹æ akcji na obie strony, równoczeœnie daleko na zachód i daleko na wschód, zarz¹dza likwidacjê wobec Moskwy.W r.1448 przyby³o do Moskwy poselstwo pokojowe od Jagielloñczyka, a w roku nastêpnym stanê³y „pokój wieczysty, przymierze i przyjaŸñ” na warunkach nastêpuj¹cych:Litwa uznaje hegemonjê Moskwy nad ca³em Zalesiem wraz z Nowogrodem i Pskowem, lecz ani Nowogrodu, ani Pskowa nie wolno wcielaæ bezpoœrednio do pañstwa moskiewskiego, ani osadzaæ tam moskiewskich za³óg.Zrzeka³a siê tedy Litwa dalszego pochodu na wschód i rozpoczê³a w r.1449 politykê odwrotow¹.Odt¹d a¿ do Batorego nie pragnie Litwa wojny z Moskw¹, pozostaj¹c na stanowisku obronnem.Równoczeœnie wyrzekano siê bezwzglêdnie unji cerkiewnej [ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl odbijak.htw.pl
.W opiece nad moskiewskim wnukiem upatrywa³ Wito³d szczêœliw¹ losu sposobnoœæ, ¿eby drog¹ pokojow¹ osi¹gn¹æ cele olgierdowe, do których powraca³ z zami³owaniem.Program jego z ostatnich lat ¿ycia - to Zalesie pod hegemonj¹ Moskwy, Moskwa pod hegemonj¹ Litwy (uwolnionej od hegemonji Polski) i sta³y pokój na ca³ej przestrzeni od Wilna do Kijowa i Ni¿nego Nowogrodu.Akty szeœcioletniej niespe³na jego regencji moskiewskiej (1425-1430) wskazuj¹, ¿e zmierza³ do ustroju Zalesia w formach europejskiego feudalizmu - a wiêc opartego na wzajemnoœci œwiadczeñ suwerena i wasala, tudzie¿ na przymusie miru pomiêdzy wasalami wspólnego zwierzchnika.Jedno i drugie nieznane by³o „dogoworom” pomiêdzy Rurykowiczami i wy³ania siê w tych latach, jako jedyny, wyj¹tkowy objaw naœladowania chrzeœcijañskiego ustroju Litwy.Ale naœladownictwo by³o tym razem narzucone i nie utrzyma³o siê.Nastêpca Wito³da (+ 1430), Zygmunt Kiejstutowicz, by³ niechêtnym unji cerkiewnej i przeciwnikiem dalszej ekspansji ku wschodowi.Stan¹³ przeciw niemu i Jagielle wypróbowany szeœciokrotny buntownik, Œwidrygie³³o - najm³odszy brat Jagie³³y, a dziewierz Jerzego Dymitrowicza.Licz¹c na pomoc Swidrygie³³y, wszcz¹³ Jerzy w r.1432 wojnê domow¹, która mia³a trwaæ 22 lat.Stanowi³a ta wojna domowa moskiewska w wa¿niejszych zwrotach swych doczepek do przewrotów, jakie zachodzi³y w wielkiem ksiêstwie Litewskiem.Zrazu triumfowa³ Jerzy, bo Œwidrygie³³o mia³ za sob¹ zakon i ca³¹ Ruœ litewsk¹, pochopn¹ do zerwania z polskiem „³aciñstwem”.Œwidrygie³³o, bêd¹c osobiœcie katolikiem, a w stosunku do Cerkwi zwolennikiem unji, popad³ w po³o¿enie fa³szywe, zw³aszcza, gdy politycy polscy og³osili w r.1432 dwa akty, przeciwne wszelkim ówczesnym pojêciom europejskim.Jeden zaprowadza³ imieniem „Najwy¿szego Ksiêcia Litwy” równouprawnienie wyznawców obydwóch Koœcio³ów, a drugi zakazywa³ przemieniaæ cerkwie na koœcio³y, lub zmuszaæ do przyjmowania katolicyzmu.Broniono tedy wprost „prawowierja” przeciw zakusom unji koœcielnej.Ruœ odpada³a od Œwidrygie³ly.W ci¹gu roku 1433 gór¹ by³ Zygmunt Kiejstutowicz - i Jerzy ukorzy³ siê przed Wasylem Wasylewiczem.W nastêpnym roku umar³ Jerzy, a synowie jego poczêli sami spieraæ siê o niewielki spadek po ojcu.Triumf Wasyla Wasylewicza nad Jurjewiczami zacz¹³ byæ zupe³ny od r.1435, odk¹d Polacy i Litwini pokonali krzy¿aków.Rozprawiono siê z zakonem dnia 1 wrzeœnia 1435 roku w walnej bitwie pod Wilkomierzem nad rzek¹ Œwiêt¹ (pó³nocnym dop³ywem Wilji).Wspó³czeœni porównywali zwyciêstwo to z grunwaldzkiem; niektórzy nad grunwaldzkie przenosili.Powodzenie orê¿a polsko-litewskiego utwierdza³o tem mocniej sprawê Wasyla Œlepego - (tak zwano Wasyla Wasylewicza, gdy¿ zosta³ oœlepiony w toku wojny domowej) - poniewa¿ i w kwestji cerkiewnej zapanowa³a jednomyœlnoœæ pomiêdzy Moskw¹ a Wilnem.Unja cerkiewna stanê³a wprawdzie wreszcie na soborze we Florencji 1439 r., zawarta w obecnoœci metropolity Izydora, lecz ani z Polski, ani z Litwy nie by³o tam ¿adnej oficjalnej delegacji.Powracaj¹cy Izydor przyjêty by³ jak najgorzej.Biskup wileñski, Maciej, odmówi³ mu wrêcz uznania, a w Moskwie wtr¹cono go do wiêzienia.W rok na to pad³ Zygmunt Kiejstutowicz ofiar¹ spisku, a ster Litwy przeszed³ faktycznie w rêce mo¿now³adczego rodu Gaszto³dów.Ci byli te¿ przeciwnikami unji, ale.inaczej.Sypali fundacjami na zakon bernardynów, poœwiêcaj¹cy siê szerzeniu obrz¹dku ³aciñskiego na Rusi.Gaszto³dowie zmierzali do zerwania zwi¹zku prawnopañstwowego z Polsk¹, a zarazem stanowi¹ ostatnie ogniwo w d³ugiem paœmie przejawów programu olgierdowego, ¿e ca³a Ruœ ma nale¿eæ do Litwy.Zmienia³ siê ca³y stosunek do Wasyla Œlepego, bo Gaszto³dowie upatrzyli sobie na w³adcê Moskwy Iwana Andrzejewicza mo¿ajskiego.By³ to wnuk Dymitra Doñskiego po synu Andrzeju, a wiêc stryjeczny brat Wasyla Œlepego.Narzêdziem Gaszto³dów mia³ siê staæ królewicz Kazimierz Jagielloñczyk, pacholê 13-letnie, obwo³ane ich staraniem w roku 1440 wielkim ksiêciem Litwy.Po bitwie warneñskiej 1444 r.nie pozwalali Gaszto³dowie Kazimierzowi ubiegaæ siê o tron polski po bracie, zrywaj¹c nawet pozory unji z Polsk¹.Ich zdaniem Moskwa warta³a dla Litwy wiêcej od Krakowa.Ruszono na Moskwê w r.1446.Ca³e Zalesie stanê³o do walki, podzielone na dwa obozy.Ksi¹¿êta godz¹ siê i burza naprzemian, a wœród najzmienniejszej fortuny wojennej przeci¹ga siê moskiewska wojna domowa tak d³ugo, i¿ wyczerpa³a siê a¿ dopiero w r.1454.Ale Litwa wycofa³a siê z niej ju¿ w r.1447!Sprawi³ to sam Kazimierz Jagielloñczyk.Liczy³ ju¿ lat 20, sprzeciwi³ siê Gaszto³dom i postanowi³ przyj¹æ koronê polska.Nie mog¹c rozwin¹æ akcji na obie strony, równoczeœnie daleko na zachód i daleko na wschód, zarz¹dza likwidacjê wobec Moskwy.W r.1448 przyby³o do Moskwy poselstwo pokojowe od Jagielloñczyka, a w roku nastêpnym stanê³y „pokój wieczysty, przymierze i przyjaŸñ” na warunkach nastêpuj¹cych:Litwa uznaje hegemonjê Moskwy nad ca³em Zalesiem wraz z Nowogrodem i Pskowem, lecz ani Nowogrodu, ani Pskowa nie wolno wcielaæ bezpoœrednio do pañstwa moskiewskiego, ani osadzaæ tam moskiewskich za³óg.Zrzeka³a siê tedy Litwa dalszego pochodu na wschód i rozpoczê³a w r.1449 politykê odwrotow¹.Odt¹d a¿ do Batorego nie pragnie Litwa wojny z Moskw¹, pozostaj¹c na stanowisku obronnem.Równoczeœnie wyrzekano siê bezwzglêdnie unji cerkiewnej [ Pobierz całość w formacie PDF ]