Robert Graves Mity greckie

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.151.Starsza jednak legenda opowiada, \e Igrzyska Olimpijskie ustanowił458 138.1-138.oHerakles Daktyl i \e to on sprowadził dziką oliwkę z krainy Hyperborejczy-ków.Czarownice często odprawiają czary i noszą talizmany ku czci HeraklesaDaktyla, nie darzą one bowiem wielkim szacunkiem Heraklesa, syna Alkme-ny.Ołtarz Zeusa stojący w połowie drogi między kaplicą Pelopsa i sanktua-rium Hery, ale w bok od nich, został podobno wzniesiony przez owegodawniejszego Heraklesa, tak samo jak ołtarz w Pergamonie powstał z popio-łów spalonych udzców, które zło\ył on w of##rze Zeusowi.Raz do rokudziewiętnastego dnia elejskiego miesiąca Elafios, wieszczbiarze biorą popiołyz sali Rady i zwil\ywszy je wodą z rzeki Alfejos - innej nie wolno u\ywać-nakładają świe\ą warstwę popiołu na ołtarz.lsm.Nie przeczy to jednak temu, \e Herakles, syn Alkmeny, odnowił obyczajigrzysk; w Elidzie bowiem pokazują stare boisko otoczone murami, gdziećwiczą atleci.Między bie\niami rosną wysokie platany, a teren zwany jestKsystos, poniewa\ Herakles sam tu ćwiczył, wyrywając osty.Ale KlimenosKreteńczyk, syn Kardisa i potomek Daktylów, obchodził to święto w pięćdzie-siąt lat po Potopie Deukalionowym; następnie uczynił to samo Endymioni Pelops, i Amatyaon, syn Kreteusa, a tak\e Pelias i Neleus, a niektórztwierdzą, \e i Augiasz.l'n.Igrzyska Olimpijskie odbywają się na przemian co czterdzieści dziewięći co pięćdziesiąt miesięcy, zgodnie z kalendarzem, i trwają obecnie #ięć dni: odjedenastego do piętnastego dnia miesiąca, na który przypadają.Heroldowieogłaszają całkowite zawieszenie broni w całej Grecji trwające przez pełnymiesiąc; w igrzyskach nie mo\e brać udziału atleta, który popełnił krzywo-przysięstwo lub zgrzeszył przeciw bogom.Pierwotnie igrzyska urządzaliPizyjczycy, ale po ostatecznym powrocie Heraklidów ich etolscy sojusznicyosiedlili się w Elidzie i im zadanie to powierzono.leo.Na północnym stoku góry Kronosa, w kaplicy Ejlejtyi, przebywa wą\zwany Sozopolis.Kapłanka-dziewica w białym welonie karmi go plackamiz miodem i wodą.Obyczaj ten upamiętnia cud, dzięki któremu zostaliprzepędzeni Arkadyjczycy, kiedy walczyli przeciw świętej ziemi Elidy; nie- znana kobieta z dzieckiem przy piersi zjawiła się u dowódców elejskich i dałaje im jako harcownika.Uwierzyli jej i gdy posadziła niemowlę między dwiemaarmiami, zamieniło się ono w wę\a; Arkadyjczycy uciekli ścigani przezElejczykóve i ponieśli dotkliwe straty.Kaplica Ejlejtyi stoi na miejscu,w którym wą\ wszedł do Góry Kronosa.Na szczycie jej kapłanki zwane"królowymi" składają ofiary Kronosowi podczas wiosennego zrównania dniaz nocą w miesiącu Elafios.l91.Apollodoros,11.7.2; Pindar, Odyolimpijskie, X.31-33.#2.Pauzaniasz, V.1.8 i V.2.2; Eustatios o Iliadzie Homera, IX.834 i XX111.1442.3.Homer, Iliada, XI.709; Apollodoros, loc.cit.; Ibikos cyt.przez Atenajosa, II.50;138.1-138.4 459Porfiriusz, Problemy dotyczące "Iliady" Homera, 265; Plutarch, O miłości brater-skiej, I.4.Pauzaniasz, V.1.8 i V.3.4; Homer, Iliada, II.615-624; scholia do Apoloniusza z Rodos,I.172.5.Apollodoros, loc.cit.; Pindar, Ody olimpijskie, X.31-33; Pauzaniasz, V.2.1i VIII.14.6; Elian, Varia historia, IV.5.6.Hyginus, Fabulae, 33; Apollodoros,11.5.5 i 7.5; Diodor z Sycylu, IV.33; Pauzaniasz,VI1.25.5-6.7.Diodor z Sycylii, loc.cit.' Pauzaniasz, VIII.14.1-3.8.Apollodoros, II.7.2; Diodor z Sycylii, loc.cit.; Pauzaniasz, II.15.1; Pindar, Odyolimpijskie, X.26 i nast.9.Pauzaniasz, V.2.2-3.10.Pauzaniasz, VIII.25.5 i V.3.1; Apollodoros,11.7.2; scholiasta homerycki cyt.przezMeursiosa, O Likofronie, 40; Serwiusz o Eneidzie Wergiliusza, VII.666.11.Atenajos, X.412; Pauzaniasz, V.4.1; 4.4 i 5.3-4.12.Pindar, Ody olimpijskie, X.43 i nast.; Tzetzes, O Likofronie, 41; Hyginus, Fabulae,273.13.Pindar, loc.cit.; Apollodoros, loc.cit.; Pauzaniasz, V.13.1 i 14.2-3.14.Pindar, Odyolimpijskie, III.11 i nast.; Diodor z Sycylii, IV.14; Pauzaniasz, V.15.3.15.Diodor z Sycylu, loc.cit.; Pindar, Ody olimpijskie, X.60 i nast.; Pauzaniasz, V.e.l;Tzetzes, O Likofronie, 41.16.Pauzaniasz, V.7.4 i 13.5; Diodor z Sycylu, V.64.17.Pauzaniasz V1.23.1 i V.8.1.18.Seholia do �d olimpijskich Pindara, I11.35 i V.6; Demostenes, Przeciw Arystokrate-sowi, s.631-632; Strabon, VIII.3.33.19.Pauzaniasz, V1.20.1-3.I.Mit ten jest prawdopodobnie reminiscencją nieudanego najazdu Achajów na zachodniPeloponez, po którym nastąpiła pod koniec XIII w.przed Chr.następna, tym razem udana,inwazja.Została ona jednak pomieszana z inwazją dorycką w XI w.przed Chr., poniewa\Herakles był tak\e herosem doryckim.Zabójstwo Eurytiona zostało być mo\e wydedukowanez tego samego obrazu weselnego, na którym przedstawiono zamordowanie Folosa.Wykopanieprzez Heraklesa kanału aroanijskiego ma swój Qdpowiednik w podobnych pracach wykonanychw Elidzie (zob.121d), Beocji (zob.142.3) i Tracji (zob.130.b).Uczczenie trzystu sześćdziesięciuKleonezyjczyków odnosi się prawdopodobnie do misterium kalendarzowego, rok egipski bowiemliczy trzysta sześćdziesiąt dni po odjęciu pięciu dni poświęconych Ozyrysowi, Horusowi, Setowi,Izydzie i Neftys.2.Trąd wiązany z osobą Lepreusa był właściwie vitiligo, chorobą skórną wywoływaną przezzepsutą \ywność.Chorobę tę mogła wyleczyć bogini księ\ycowa białej topoli ( White Goddess, s.432); prawdziwy trąd dotarł do Europy dopiero w I w.przed Chr.3.1j,tuł Heraklesa Bufagos odnosił się pierwotnie do zwyczaju zjadania wołu przez jegowyznawców.4.Sozopolis był zapewne duchem Kronosa, od którego wziął swą nazwę wzgńrek.Głowę jegopochowano na północnym stoku pagórka, by chroniła stadion znajdujący się w pobli\u, w miejscugdzie Kladeos wpadał do Alfejosu.W podobny sposób jego brytyjski odpowiednik Bran chroniłwzgórze Tower dominujące nad Londynem (zob.146.2).Wiosenne zrównanie dnia z nocą, kiedyrodzą się jelonki, wypada w miesiącu olchy kalendarza drzew, noszącego równie\ nazwę Elafios("jelonka"), miesiącu szczególnie poświęconemu Krnnncnwi-Branowi ( White Goddess, s.168-172460 138.4-139.bi 206-207).Zwiadczyłoby to, \e pierwotnie elejski Nowy Rok rozpoczynał się od wiosennegozrównania dnia z nocą, podobnie jak w niektórych okolicach Italu, kiedy to król starego rokuprzystrojony w rogi, podobnie jak Akteon (zob.22.1), bywał uśmiercany przez dzikie kobiety,czyli "królowe"; do kultu tego nale\y równie\ Herakles Daktyl (zob.53b).Pelopijczycy,zjawiwszy się ze swym rydwanem słonecznym i morświnem, zmienili bodaj\e ten kalendarzi odtąd igrzyska pogrzebowe były uczczeniem zabójstwa i usunięcia przez jego zastępcę Zeusa,czyli świętego króla, podczas letniego przesilenia; król zaś mścił się na swym zastępcy podczasprzesilenia zimowego.Dlatego te\ w czasach klasycznych Nowy Rok obchodzono w lecie.Wzmianka o Pelopsie dowodziłaby, \e kI-ól bywał zjadany obrzędowo, a popioły po spaleniujegokości zmieszane z wodą słu\yły do wysmarowania ołtarza bogini.Pelops zwany był ZielonymZeusem lub Achilleseni (zob.164.5), a tak\e Heraklesem.5.Dzika oliwka, za pomocą której wypędzano w Grecji demony i złe duchy starego rokuprzybierające postać much, przybyła tu nie z północy, lecz z Libii, gdzie zrodził się kult WiatruPółnocnego (zob.48.1 i 133.5).W Olimpii chłopiec ścinał złotym sierpem raczej jemiołę (lublorantbus), a nie dziką oliwkę (zob.7.1 i 50 [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Podobne