Proboszcz z Tourys Balzac

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.W licznym ze-braniu w salonie arcybiskupa rzucił jedno z owych duchownych słówek,brzemiennych zemstą a pełnych obleśnej słodyczy.Ambitny marynarz udałsię do nieubłaganego księdza, który z pewnością podyktował mu twarde wa-runki, zachowanie bowiem barona świadczyło o zupełnym poddaniu wolistraszliwego kongreganisty.Nowy biskup darował prawomocnym aktem dompanny Gamard kapitule; bibliotekę i książki księdza Chapeloud darował se-minarium; dwa zakwestionowane obrazy ofiarował kaplicy Najśw.Panny;zatrzymał jedynie portret księdza Chapeloud.Nikt nie umiał sobie wytłuma-czyć tego zupełnego niemal zrzeczenia się sukcesji po pannie Gamard.Pande Bourbonne przypuszczał, że biskup zachował tajemnie gotowiznę, abymóc żyć na przyzwoitej stopie w Paryżu, w razie gdyby go powołano na ławębiskupów w senacie.Wreszcie, w wilię wyjazdu Jego Eminencji stary wygaprzeniknął ostatnią rachubę, jak się kryła w tym uczynku, śmiertelny cioszadany przez najwytrwalszą zemstę najsłabszej z bezbronnych ofiar.Baron deListom�re zaczepił zapis uczyniony przez panią de Listom�re księdzu Birotteau podpozorem wyłudzenia! W kilka dni po wniesieniu skargi barona mianowano kapita-nem okrętu.Zarządzeniem dyscyplinarnym proboszcza Zw.Symforiana zawieszonow jego funkcjach.Przełożeni kościelni osądzili proces z góry.Morderca nieboszczkiZofii Gamard był tedy łotrem! Gdyby Eminencja Troubert zachował spadek po starejpannie, trudno byłoby skazać księdza Birotteau.W chwili gdy Jego Eminencja Hiacynt, biskup Troyes, mijał w kolascepocztowej dzielnicę Zw.Symforiana udając się do Paryża, biednego księdzaBirotteau posadzono w fotelu na słońcu na tarasie.Biedny ksiądz, zmiażdżo-ny przez arcybiskupa, był blady i wychudły.Zgryzota odciśnięta we wszyst-kich jego rysach zmieniła zupełnie tę twarz niegdyś tak pogodną.Chorobapowlekła jego oczy niegdyś naiwnie ożywione rozkoszami dobrej kuchni iwolne od troski; zasnuła je zasłona, która udawała myśl.Był to szkielet owe-go Birotteau, który rok wprzódy toczył się tak pusty, ale tak zadowolony,przez uliczki Klasztoru.Biskup obrzucił swoją ofiarę spojrzeniem wzgardy ilitości; po czym raczył zapomnieć o nim i pojechał dalej.43Nie ma wątpienia, iż Troubert byłby w innych czasach Hildebrandem alboAleksandrem VI18.Dziś Kościół nie jest już potęga polityczną i nie spożytkujesił swoich samotników.Celibat ma tę kapitalną wadę, iż skupiając wartościczłowieka na jedną namiętność, egoizm, czyni ludzi bezżennych albo szko-dliwymi, albo bezużytecznymi.%7łyjemy w epoce, w której rządy (i to ich wada)nie tyle urządzają społeczeństwo dla człowieka, ile człowieka dla społeczeń-stwa.Istnieje nieustanna walka jednostki przeciw systemowi, który ją chcewyzyskać, a który ona chce wyzyskać na swoją korzyść, gdy niegdyś czło-wiek, w istocie bardziej wolny, okazywał się bardziej szczodry dla sprawy pu-blicznej.Krąg , w którym poruszają się ludzie, rozszerzył się nieznacznie: du-sza, która zdolna jest objąć jego syntezę, będzie zawsze tylko wspaniałymwyjątkiem; zazwyczaj bowiem, w świecie moralnym jak w świecie fizycznym,ruch traci na sile to, co zyskuje na przestrzeni.Społeczeństwo nie może sięwspierać na wyjątkach.Najpierw człowiek był po prostu tylko i wyłącznie oj-cem i serce jego biło gorąco, skupione w sferze rodziny.Pózniej żył dla klanulub dla małej republiki: stąd wielkość Grecji lub Rzymu.Następnie był czło-wiekiem kasty lub religii dla której umiał się okazać wyniosły; ale tu krągjego interesów pomnożył się o wszystkie strefy intelektualne.Dziś życie jegozwiązane jest z życiem olbrzymiej ojczyzny; niebawem, powiadają, ojczyznąjego będzie cały świat.Czyżby ten kosmopolityzm moralny, nadzieja chrze-ścijańskiego Rzymu nie był wzniosłą omyłką? Tak naturalne jest wierzyć wzniszczenie szlachetnej mrzonki, w braterstwo ludzi.Ale niestety! istotaludzka nie ma tak boskich proporcji.Dusza dość obszerna, aby ogarnąćuczucia przeznaczone tylko dla wielkich ludzi, nie będzie nigdy duszą zwy-kłego obywatela ani ojca rodziny.Niektórzy fizjologowie sądzą, iż kiedy mózgtak się rozprzestrzenia, serce musi się ścieśniać.Fałsz! Pozorny egoizm ludzi,którzy noszą naukę, naród albo prawa w swoim łonie, czyż to nie jest naj-szlachetniejszą z namiętności, poniekąd macierzyństwo mas? Aby porodzićnowe ludy lub aby wydać nowe idee, czyż nie trzeba im skojarzyć w swychpotężnych głowach wymion kobiety z potęgą Boga? Historia Innocentych III,Piotrów Wielkich i wszystkich ludzi prowadzących epokę lub naród posłuży-łaby w potrzebie, w sferze bardzo wysokiej, za przykład owej olbrzymiej my-śli, którą Troubert wcielał w klasztorze Zw.Gracjana.Saint-Firmin, kwiecień 1832.18Hildebrand (papież Grzegorz VII, 1073 1085) jeden z najgłośniejszych papieży średnio-wiecza, prowadził długotrwałą walkę o wyższość władzy duchownej nad świecka; AleksanderVI (Rodrigo Borgia, 1431 1503) papież od 1492 r., okrutny, nie przebierający w środkachpolityk.4445 [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Podobne