Latini Brunetto Skarbiec Wiedzy

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Zważaj następnie, dlaczego zabierasz głos, to znaczy, co spowodowało two-je słowa; Seneka bowiem mówi: radzę ci we wszystkim szukać przyczyny.Kasjo-dor twierdzi, że nic nie pozostaje bez przyczyny, a przyczyna jest trojaka: pierw-sza to ta, która działa, druga to materia podlegająca działaniu, trzecia zaś to cel232działania.Powinieneś więc wiedzieć, dlaczego zabierasz głos; inaczej bowiemmówi się, służąc Bogu, inaczej, służąc ludziom, inne słowa służą własnej korzy-ści, a jeszcze inne cudzej.2.Bacz jednak, by osiągać korzyści uczciwym sposobem, gdyż prawo za-brania nam nieuczciwych zysków.Seneka napomina, żebyś unikał nieuczciwegozysku tak samo jak straty.Mistrz mówi, że korzyść niosąca z sobą niesławę jestzła i że wolałby raczej stracić niż zyskać nieuczciwie.Sam zysk zaś powinienbyć umiarkowany; Kasjodor bowiem powiada, że jeśli zysk przekroczy godzi-wą miarę, traci swoje miano.Zysk powinien być naturalny, to znaczy, winien onprzechodzić od jednego człowieka do drugiego, prawo bowiem mówi, że sama na-tura nakazuje, aby nikt nie bogacił się kosztem drugiego.Tuliusz mówi, iż strach,ból, śmierć ani nic innego nie jest równie sprzeczne z naturą jak bogacenie sięz krzywdą innych, a zwłaszcza biedaków.Kasjodor również mówi, iż najwięk-szym okrucieństwem jest bogacenie się z ubóstwa potrzebujących.3.Możesz użyć swej wymowy w sprawie przyjaciela, ale niech to będzie spra-wa uczciwa; Tuliusz poucza nas bowiem, że prawo przyjazni nakazuje nie mieszaćsię do spraw niecnych, a gdyby kogoś o to prosili, nie powinien ulegać; przyjazńnie broni człowieka przed grzechem popełnionym dla przyjaciela, ale najbardziejgrzeszy ten, kto stwarza okazję do grzechu.Seneka mówi, że grzesznik to nie-godziwiec, który dwakroć oddala się od Boga.Kasjodor mówi, że dobry obrońcabroni, nie czyniąc zła.66.ROZWA%7ł, JAK POWINIENEZ M�WI1.Otóż zważ, jak powinieneś mówić, bo każda rzecz wymaga właściwego jejsposobu i właściwej miary; wszystko zaś, co wykracza poza miarę, jest złe i każ-dy nadmiar szkodzi.Sposób mówienia i miara w mowie dotyczą pięciu rzeczy:wymowy, szybkości i powolności, ilości i jakości.2.Wymowa daje godność słowu, wymaga odpowiedniej postawy stosowniedo tematu wypowiedzi i jest sprawą wielkiej wagi dla dobrego mówcy.WedługTuliusza, nawet gdy twoje słowa nie są piękne ani uprzejme, jeśli wypowiesz jew miły i ładny sposób, przyjąwszy piękną postawę, spotkają się z uznaniem; je-śli zaś są piękne i dobre, ale ich pięknie nie wypowiesz, spotkają się z naganą.I dlatego winieneś odpowiednio przysposobić swój głos, umysł, a także porusze-nia ciała i ruchy języka oraz pilnować, by słowa wychodzące z twych ust nie byływymawiane z przesadą ani zbyt niedbale, by nie dzwięczały zbyt dumnie ani zbytostro, gdy schodzą z warg; ale niech będą zrozumiałe i dzwięczą pięknie, wyraz-ną i miłą wymową, tak aby każda litera miała swój własny dzwięk, każde słowoswój akcent, a ton głosu niech nie będzie ani zbyt donośny, ani zbyt cichy, cichszyjednak na początku niż na końcu.2333.To wszystko powinieneś dostosować do miejsca, sprawy, okoliczności i po-ry; jedne rzeczy winno się przedstawiać wprost, inne ostrożnie, inne z pogardą,jeszcze inne ze współczuciem, w taki sposób, aby twój głos, słowa i postawa by-ły zawsze zgodne z tematem.Co się tyczy postawy, zważaj, by trzymać głowęprosto, ani zadartą ku niebu, ani spuszczoną z oczyma wbitymi w ziemię, nie wy-krzywiaj też brzydko warg, nie drap brwi, nie podnoś rąk ani nie czyń żadnychniestosownych gestów.4.Jeśli chodzi o szybkość i powolność, trzymaj się zawsze środka, gdyż mó-wiąc nie trzeba się spieszyć, lecz zachowywać stosowną powolność.Apostoł mó-wi: bądz bystry w słuchaniu, powolny w mówieniu i nieskory do gniewu.Otosłowa Salomona: kiedy widzisz człowieka szybkiego w mowie, wiedz, że więcejw nim głupoty niż rozumu.Kasjodor twierdzi, że umiejętność nadawania powol-nego biegu wymowie, a szybkiego rozumieniu to cnota bez wątpienia królewska.Myślę, rzekł pewien mędrzec, że dobrym sędzią jest ten, kto szybko rozumie, a po-woli osądza; bardzo dobra bowiem jest zwłoka przed podjęciem decyzji, kto zaśrządzi pochopnie, będzie musiał przyznać się do błędu.Tak bowiem uczy przy-słowie: chociaż zwłokę przeklinają, od niej się mądrzejsi stają.Jest więc zwłokadobra, zwłaszcza przed podjęciem decyzji; dobra bowiem decyzja to taka, przedktórą długo myślałeś; natomiast po decyzji pochopnej przychodzi żal.Mistrz mó-wi, że trzy rzeczy są przeciwne słusznej decyzji: niezdecydowanie, gniew i pożą-dliwość.5.Po podjęciu decyzji dobrze jest działać szybko.Zdaniem Seneki trzeba wię-cej robić niż mówić i zastanawiać się długo, ale działać szybko i sprawnie.Salo-mon mówi, że kto jest biegły we wszystkim, co robi, ten stanie przed obliczemkróla, a nie pośród prostego ludu [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Podobne